تجلی اندیشه های ایرانی اسلامی در گلستان سعدی

سعدی از معدود شاعران زبان فارسی است که به واسطه نفوذ آثارش، عمق اثربخش در فرهنگ ایرانی داشته است. در این پایان نامه تلاش شده تا رابطه ی میان بخش های مختلف گلستان که عموماً لحن و محتوای پندآموز، تعلیمی و اخلاقی دارد، با اصول و مبانی اندیشه های ایران شهری، نظیر شاهی آرمانی، فرّه ایزدی، توأمان بودن ملک و دین، عدالت، تساهل و تسامح، راستی، مبانی و اصول مکتب اشعری، تقدیرگرایی، جبر و اختیار، حسن و قبح شرعی، همچنین دلایل و زمینه های تاریخی گرایش سعدی به کلام اشعری بازگو شده و نشانه های این گرایش و تجلی اشعری گری وی در باب های مختلف گلستان مورد نقد، بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در گلستان پادشاهی عطیه ی الهی است که باید نشانه هایی از فراست، زیرکی، بهره مندی از اصل و نسب عالی در او باشد. وی باید در جولانگاه حکومت از پشتیبانی فرازمینی بهره مند باشد، که این امر با فرّه ایزدی و با تعبیر ظل الله بودن میسر می شود. چنین پادشاهی باید به عدل آراسته باشد، چرا که استحکام پایه های یک حکومت منوط به رعایت عدالت است. پادشاه باید به فضایل دین داری، حلم و مدارا نیز آراسته باشد، که این امر هم با راستی، نیکی و پرهیز از دورغ مستحکم تر می گردد. اصولاً زندگی بدون راستی موجب گسستن پیوند اجتماعی است. در نتیجه آرمان شهر که نمادی از یک واقعیت آرمانی برای گریز از بی نظمی است، تحقق می یابد و نهایتاً عنصر تقدیر و نشانه های گرایش به اشعری گری سعدی در گلستان استخراج و ذیل عناوین معروف مباحث علم کلام چون «رویت الهی»؛ «عدل الهی»؛ «جبر و اختیار» و ... طبقه بندی و تشریح شده است.